“Doe je ogen maar eens dicht. Een meisje bindt haar schaatsen onder. Een jongetje houdt zich vast aan een stoel, zijn moeder leert hem hoe hij moet schaatsen. Een vader brandt zijn mond aan een beker warme chocolademelk. Vandaag is een perfecte dag…”
Sinds jaar en dag ligt de ijsbaan op het land van de familie Kingma. Terwijl de geest van Kingma senior nog rondwaart, zit dochter Afke in een spagaat. Houdt ze zich aan haar belofte om de baan te onderhouden, of verkoopt ze de grond om haar boerderij te redden? Haar zoon heeft recht op een toekomst en schaatsen kan toch bijna nooit meer. In Under Wetterwordt een dorp geconfronteerd met grote veranderingen. Als zelfs de toekomst van de ijsbaan op het spel staat, wordt het sommigen teveel. Dan slaat de natuur op hol. Brengt de ijsbaan hen weer net als vroeger samen?
Tryater laat verschillende stemmen aan het woord over de toekomst van de ijsbaan. De voorzitter die alles bij het oude wil laten, de boerin die de grond wil verkopen, de klimaatonderzoeker die de ijsbaanproblemen in een breder perspectief plaatst en het kind dat nog nooit op natuurijs heeft geschaatst.
Op de prachtige ijsbaan van Wergea verbeelden acteurs, dansers, musici en figuranten het verhaal van de familie Kingma. Under Wetter is een ode aan de vele schaatsbanen die Friesland rijk is en die – ondanks warmere winters – nog altijd functioneren. Een voorstelling over verlangens en tradities, vol drama én feest.
Samenwerking Ivgi&Greben
Tryater werkt voor Under Wetter intensief samen met dansgezelschap Ivgi&Greben, eveneens gevestigd in Leeuwarden. Ivgi&Greben maakt expressieve dansvoorstellingen van internationaal niveau. Urgente maatschappelijke thema’s worden vertaald naar menselijke beelden die je raken en niet meer loslaten. Voor Under Wetter maakt Ivgi&Greben aanstekelijke choreografieën die het dansen met z’n allen, als gemeenschap, vieren. De zes dansers jagen de andere spelers aan en helpen bepaalde aspecten in het verhaal uit te vergroten. Zoals krachten uit de natuur en gevoelens als verdriet of verlangen.
Aanvang: vanaf 20.45 uur lopen vanaf het parkeerterrein naar de ijsbaan, start voorstelling op ijsbaan om 21.30 uur
Met de auto Parkeren op Fricoterrein (navigatie Kerkbuurt 1, 9005 PD Wergea). Vanaf het parkeerterrein loop je in 10 minuten (600m) naar de ijsbaan. Indien mogelijk, graag carpoolen ivm de capaciteit van het parkeerterrein.
Met het openbaar vervoer Met je OV-chipkaart of een Arcadia OV-dagticket reis je met de speciale Under Wetter-bus (lijn 422, perron C) van het busstation van Leeuwarden naar Wergea. Vertrek bij het busstation om 19:55 uur, vertrek uit Wergea na afloop van de voorstelling om 23.05 uur.
Tip: reis je met de bussen of treinen van Arriva? Koop dan het speciale Arcadia OV-dagticketen reis de hele dag duurzaam voor maar € 7,50! Plan je reis met de nieuwe Glimble reisappvan Arriva.
Op de fiets Kom je met de fiets? Graag! Wij zorgen voor een fietsenstalling bij het parkeerterrein op het Fricoterrein.
Fotografie: Anna van Kooij
Goed om te weten
Er is een korte wandeling (600m, circa 10 minuten) van het parkeerterrein naar de ijsbaan
Under Wetter is geschikt voor iedereen van 12 jaar en ouder
Er wordt zowel Fries als Nederlands gesproken in Under Wetter. Ondertiteling is aanwezig
English subtitles available (Smart Glasses). Choose the ’ticket + english subtitles’
Under Wetter is rolstoeltoegankelijk. Bestel dan een rolstoelplaats
Op zaterdag 2 juli is er een blindentolk van Komt het Zienaanwezig. Wil je hier gebruik van maken, bestel dan een Komt het Zien! plaats
Als de voorstelling niet door kan gaan vanwege slecht weer dan wordt deze ingehaald op de eerstvolgende zondag of maandag. Gekochte kaarten zijn geldig voor de betreffende inhaaldatum
Schuif aan en maak je avond compleet!
Captain’s Dinner
Maak je avond in Wergea compleet en kom vooraf eten! Chef-kok Geert-Jan Vaartjes (o.a. Lauswolt, De Librije en nu Oan Tafel en Grand Café JAN! in zijn geboortedorp Wergea) kookt in een speciaal pop-up restaurant een moderne, winterse maaltijd in de lente. Met o.a. ‘blote-billetjes-in-het-gras’, hete bliksem met varkenswangetjes en tafelzuren. Uiteraard is er ook een variant voor vegetariërs. Ook aanschuiven aan de lange kapiteinstafel? Boek dan voor € 20 p.p. een diner mee!
Let op: er is beperkt plek. Prijs exclusief dranken. Eet je vegetarisch? Dat kun je bij het bestellen al aangeven.
VIP Diners
Naast het lekkere en gezellige Captain’s Dinner in de Bidler, zijn er ook twee VIP-arrangementen ontwikkeld door Geert-Jan Vaartjes en brigade. Deze worden geserveerd in Grand-Café JAN! En proeflokaal Oan Tafel. Onder meer geschikt om je zakenrelaties mee naar toe te nemen!
Under Wetter maakt deel uit van de programmalijn IIS van Arcadia, waaronder meerdere projecten vallen waarbij kunstenaars met de mienskip zoeken naar nieuwe verbondenheid. Arcadia is een 100 dagen durende kunst- en cultuurmanifestatie als vervolg op Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Arcadia vindt driejaarlijks plaats met een eerste editie in 2022.
Under Wetter wordt mede mogelijk gemaakt door het Leeuwarder Ondernemersfonds (LOF), Het Nieuwe Stads Weeshuis, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Stichting Ritske Boelema Gasthuis en de Meindersma-Sybenga Stichting, naast onze vaste subsidiënten Ministerie van OCW, Provinsje Fryslân en de gemeente Leeuwarden.
Wil jij je vooraf alvast laten onderdompelen in de thematiek van Under Wetter? Of nog even nagenieten van deze theatervoorstelling? Op vijf plekken in Fryslân – Berltsum, Holwerd, Beetsterzwaag, Wergea, Wijckel – kun je een Under Wetter Kuierferhalen route wandelen. Met behulp van een app loop je een route die begint bij een ijsbaan. Onderweg krijg je korte verhalen te horen en word je aan het werk gezet met leuke doe-opdrachten. De verhalen zijn geschreven door schrijvers die zich hebben laten inspireren door de voorstelling. De routes zijn zo’n zes kilometer lang. Leuk voor met je moeder, opa, of met het hele gezin!
Wat heb je nodig?
mobiele telefoon (met voldoende batterij)
internet (voor downloaden route)
wandelschoenen
oortjes
TIP: Om de verhalen en zo goed mogelijk te beluisteren, raden we aan bij de verhalenpunten even stil te staan en oortjes te gebruiken. De routes zijn voor het grootste gedeelte autoluw, maar houd altijd rekening met verkeer.
Hoe werkt het?
Stap 1: Download de ‘Locatify Smart Guide-app’ door deze QR-code te scannen
Voor App Store
Voor Google Play
Stap 2: Open de app.
Stap 3: Typ in de zoekbalk bovenin: ‘tryater’.
Stap 4: Je ziet nu de vijf beschikbare routes. Klik op een route.
Stap 5: Klik op ‘download’ en vervolgens op ‘start’.
De routes zijn zo’n 6 km lang en beginnen en eindigen bij een ijsbaan. Ideaal om met een gezelschap van twee of meer personen te wandelen.
Route: Hoorn (Terschelling) – alleen tijdens Oerol Een route over smalle en brede bospaden, door prachtig heidegebied, langs strandpaviljoen Kaap Hoorn en het ‘huisje met de handschoenen’.
Dit is de vaste route van Staatsbosbeheer door het Hoornerbos. Je kunt de paaltjes met blauwe bordjes volgen, maar vanwege speellocaties in het bos is er een kleine omleiding in deze route aangebracht. Volg daarom goed de blauwe lijn in de Locatify SmartGuide-app. Let op: Je kunt deze wandelroute niet doen na 20.00 uur, i.v.m. voorstellingen tijdens Oerol.
Parkeren: Je kunt je fiets parkeren bij de houten fietsrekken naast de ijsbaan ‘Hêdredersplak’ Startpunt: Je begint bij het startbordje bij de fietsenrekken. Klik hier voor de exacte locatie.
Route: Berltsum Een route over vele bruggetjes, het Hemmamapark, hofje met fruitbomen en langs het beeld van de Berltsumer hûntsjes. Deze route is niet geschikt voor met de rolstoel.
Parkeren: Kan overal in Berltsum. Houd graag wel rekening met de bewoners. Startpunt: Je begint bij het startbordje. Klik hiervoor de exacte locatie.
Route: Holwerd Een verharde route door het dorp, richting het beeld ‘wachten op hoog water’ en prachtig weids buitengebied. Deze route kun je met de rolstoel doen.
Parkeren: Kan overal in Holwerd. Houd graag wel rekening met de bewoners. Startpunt: Je begint bij het startbordje (bij de buslus). Klik hiervoor de exacte locatie.
Route: Beetsterzwaag Een grotendeels onverharde route langs meertjes, door bos en langs heide. Bij de start kun je in een droge periode ook kiezen voor het vlonderpad. Deze route is niet geschikt voor met de rolstoel.
Parkeren: Parkeerplaats Poostweg Startpunt: Je begint bij het startbordje. Klik hiervoor de exacte locatie.
Route: Wergea Een route die begint bij de ijsbaan van Wergea, tevens de speellocatie van de voorstelling. Je loopt langs weilanden, over bruggetjes en langs het prachtige terpkerkje fan Swichum. Vanwege de start in het bos is deze route niet geschikt voor met de rolstoel.
Parkeren: Kan overal in Wergea. Houd graag wel rekening met de bewoners. Startpunt: Je begint bij het startbordje. Klik hiervoor de exacte locatie.
Route: Wijckel (van 10 t/m 19 juni is deze route tijdelijk niet beschikbaar via de app) Een grotendeels verharde route die start in het Wikelerbosk (ook wel Van Coehoornbos) en waarbij je ook langs het mooie stadje Sloten komt. Deze route is niet geschikt voor met de rolstoel.
Parkeren: Bij de Hervormde kerk Startpunt: Je begint bij het startbordje. Klik hiervoor de exacte locatie.
Veel wandelplezier!
We kunnen er niet omheen: koude winters worden zeldzamer. Ben je benieuwd wat dat betekent voor de toekomst van de ijsbaan in Friesland? Luister dan op spotify naar Underweis nei Under Wetter, waarin klimaatdeskundige Pier Vellinga, manager klimaatadaptatie Karel Veeneman en ijsmeester Johannes de Vries hun licht laten schijnen over dit onderwerp. Verdiepende audio voor onderweg naar de voorstelling, of naderhand, om nog wat langer bij de toekomst stil te staan.
Tatiana Pratley – De aanleiding Personages / spelers Eerste deel: De iisbaan Wessel de Vries – Het vooronderzoek Tweede deel: It feest Sytze Pruiksma – De muziek Derde deel: Wiete fuotten Johan Greben – De dans Vierde deel: De Jierfergadering Over Arcadia en IIS Over Oerol Epiloog: Under Wetter
“In aanloop naar de voorstelling deelden veel mensen warme herinneringen aan de ijsbaan. Ze noemden het een plek van verbinding, ‘elkenien is gelyk’. Ze kwamen met anekdotes over plezier, vriendschap, liefde. Iemand noemde natuurijs ‘It feest fan de natuer’. Dat raakte me.”
De aanleiding
Toen ik drie jaar geleden langs de ijsbaan van mijn dorp liep, vroeg ik me af wat de toekomst van die plek zou zijn. Hoe vaak zou er nog ijs liggen? In Friesland heeft bijna ieder dorp een ijsbaan, vaak prachtig en centraal gelegen. De ijsbanen worden het hele jaar door onderhouden: lootjes worden verkocht, het gras wordt gemaaid en elke winter wordt de baan onder water gezet. Hopend op vorst. Maar koude winters worden steeds zeldzamer.
In aanloop naar de voorstelling deelden veel mensen warme herinneringen aan de ijsbaan. Ze noemden het een plek van verbinding, ‘elkenien is gelyk’. Ze kwamen met anekdotes over plezier, vriendschap, liefde. Iemand noemde natuurijs ‘It feest fan de natuer’. Dat raakte me. Een feest dat we generaties lang hebben mogen vieren. Maar de generaties na ons, gaan die het nog meemaken? En als de natuur niet zo vaak feest meer viert, wat doet dat met ons?
In Under Wetter staat centraal hoe we omgaan met het veranderen van tradities. Ik wil laten zien en voelen wat de ijsbaan betekent voor verschillende generaties. Hoe sterk je verbonden kunt zijn met een plek en wat er gebeurt als we gedwongen worden onder ogen te zien dat de toekomst op deze plek onzeker wordt.
Tijdens de totstandkoming van Under Wetter kreeg de thematiek steeds meer urgentie. Waar ik drie jaar geleden nog vaak te horen kreeg: ‘zo’n vaart zal het niet lopen’, is sinds het uitkomen van het klimaatrapport voor Friezen niet alleen de toekomst van het natuurijs onzeker. Het is zelfs reëel dat door de opwarming van de aarde en stijgende zeespiegel onze provincie op termijn onder water komt te staan. Een unheimisch toekomstperspectief.
Als theatermaker voel ik me uitgedaagd om de grote vraagstukken die verbonden zijn aan de toekomst van de ijsbaan terug te brengen tot herkenbare en menselijke proporties. Om ze een hart en stem te geven. Under Wetter brengt mensen weer samen op de ijsbaan: een plek die ons decennialang sterk verbond.
Hendrik Kingma Sr – Joop Wittermans Afkes overleden vader, oud-voorzitter van de ijsclub, dwaalt nog altijd op de ijsbaan rond
Afke Kingma – Tamara Schoppert boerin en eigenaar van de grond waarop de ijsbaan ligt
Hylkje Kingma – Gonny Gaakeer Afkes zus, woont al jaren in het buitenland
Hendrik Kingma Jr – Mattheüs Douwes Afkes zoon, zal op termijn de boerderij overnemen
Benthe Kingma – Lieke Venema de dochter van Afke, nog niet bezig met de toekomst
Sara Nadeem – Ayisha Siddiqi de vriendin van Hendrik Jr, gaat na de zomer Future Planet Studies studeren
Dennis Hazebos – Rogier in ‘t Hout Afkes financieel adviseur, heeft een plan om de ijsbaan te verkopen
Jasper van der Meer – Lourens van den Akker nieuwe voorzitter van de ijsclub, wil dat alles bij het oude blijft
SPELERS
Ayisha Siddiqi Studeerde af aan de Toneelacademie in Maastricht en speelde bij o.a. Toneelgroep Oostpool, Het Nationale Theater en DOX.
Gonny Gaakeer Speelde o.a. in de films All Stars en Nynke en bij Het Nationale Toneel, Noord Nederlands Toneel en ZT Hollandia. Zat bij Tryater in De Trije Susters (2007) en de Alvestêdetocht (2008).
Joop Wittermans Speelde in tv-series en films en bij gezelschappen als NNT, Suver Nuver, Peergroup en Pier21. Was bij Tryater o.a. te zien in Karlsson fan it dak en Trouwerijen en rjochtsaken ensf.
Lieke Venema Speelde jaren bij Meeuw Jeugdtheaterschool, o.a. in Hjir Ha Ik West (coproductie met Tryater, 2019) en Olympia Palace (2021).
Lourens van den Akker Speelde bij Tryater o.a. in Part-time Paradise, Karlsson fan it dak en Jonges. Als medeoprichter van collectief Akkers en Velden creëert en produceert hij ook eigen voorstellingen.
Mattheüs Douwes Deed de Artiest Theater-opleiding in Leeuwarden en zat twee jaar bij Jong Tryater. Speelde mee in Wereldburgers van de Voorstreek en Nacht.
Rogier in ’t Hout Was een tijd vaste speler bij het Ro Theater en het Noord Nederlands Toneel. Zat in talloze tv-series en speelt en schrijft al 25 jaar voor televisieprogramma Het Klokhuis.
Tamara Schoppert Speelt al jaren voor Tryater, o.a. in Hamlet, Pak ‘m Stanzi en Ronja de Rôversdochter. Ze is ook theatermaker en regisseerde bij Tryater o.m. Fabelkracht (2012) en Karawane (2018).
Inspiratie uit de wereld van nu Voor het schrijven van de tekst van Under Wetter deed toneelschrijver Wessel de Vries inspiratie op door ontmoetingen met ijsclup-bestuurders, fanatieke schaatsers, klimaatwetenschappers en overstromingsexperts. Hij vertelt over vier ontmoetingen die hem inspireerden.
8 mei 2021 / Pier Vellinga: “Middenin corona, dus een online gesprek met klimaatwetenschapper Pier Vellinga uit Nijland. Vellinga was voorzitter van stichting Urgenda en was een van de eerste wetenschappers in Nederland die (al in de jaren tachtig) waarschuwde voor de gevolgen van klimaatverandering. Vellinga vertelt dat hij – geboren in Fryslân – een fanatiek schaatser is. Het valt op dat Vellinga optimistisch is over de toekomst en in oplossingen wil denken. Ja, klimaatverandering is een probleem – maar het is wel een probleem waar we met z’n allen iets aan kunnen doen. Van de klimaatcrisis kunnen we ook veel leren. Vellinga denkt dat we statistisch gezien zeker nog een Elfstedentocht gaan krijgen en voor de ijsbanen in Fryslân heeft hij een plan: waarom zouden we geen zonnepanelen op de ijsbanen leggen die we in de winter kunnen weghalen? Met de stroom uit die zonnepanelen kan dan ’s winters een kunstijsbaan van stroom worden voorzien! Het enthousiasme van Vellinga is aanstekelijk en zijn zonnepanelenplan zal in de voorstelling terugkomen bij het personage van Hylkje.”
10 mei 2021 / Jan van Zalinge: “Het regent de hele dag en ik loop van station Dronryp over de weg naar het dorp (dat is nog een heel eind). Het is even zoeken naar de ijsbaan, maar al snel zie ik de karakteristieke lantaarnpalen. Voor het clubgebouw staat Jan van Zalinge, voorzitter van het bestuur van de ijsclub in Dronryp, al klaar. Als we droog in het clubgebouw zitten, begint hij te vertellen: Dronryp had afgelopen winter het mooiste ijs van Fryslân, omdat ze de dag voordat het begon te vriezen (met alle machines die ze maar konden vinden) de ijsbaan leeggepompt – en toen opnieuw onder water hadden gezet. Jan en de andere bestuursleden hebben duidelijk passie voor de ijsclub. Het zijn allemaal boeren. Volgens Jan is schaatsen een echte boerensport en worden sommige ijsbanen in Fryslân door boeren onderhouden. De meeste ijsbanen liggen ook nog eens op boerenland. Ik had nooit stilgestaan bij de band tussen ijs en boeren, maar vind het interessant en zo ontstaat het idee om het verhaal van de ijsbaan aan het verhaal van een boerenfamilie te koppelen. Klimaatverandering is momenteel immers niet alleen voor ijsclubs, maar ook voor boeren een belangrijk thema!”
22 mei / Johannes de Vries: “Op bezoek bij Johannes de Vries in Grou, voorzitter van de bond van de ijsclubs. We hebben beide de korte broek aan, het is snikheet. Prachtig om te zien hoe De Vries ook middenin de zomer druk bezig is met zijn grote passie: natuurijs. In ons gesprek wordt hij meerdere keren gebeld over zaken die te maken hebben met natuurijs. Het gaat namelijk het hele jaar door! Inspirerend vind ik het, hoe De Vries zich niet uit het veld laat slaan door winters die misschien warmer worden. We moeten doorgaan! Deze mentaliteit kan ik mooi gebruiken voor het personage van Jasper (de nieuwe ijsclubvoorzitter) en Hendrik Kingma Sr (die ooit ijsclubvoorzitter was).
8 september / Karel Veeneman: “Ook een warme dag. Met Tatiana en Karel zitten we op het terras van Tryater. We praten over de toekomst van Fryslân. Karel is realistisch, en ik vind het een alarmerend verhaal. Hij vertelt over wat er gaat gebeuren als het water echt te hoog wordt. Voor economisch belangrijke gebieden als de Randstad wil de overheid misschien nog wel geld betalen voor de verhoging van dijken. Maar als Fryslân (door verzilting van landbouwgrond) het grootste deel van zijn economische waarde verliest, is het goed mogelijk dat men zal besluiten om Fryslân te laten overstromen. Het Noorden van Fryslân wordt dan onbewoonbaar. Ik vind het een interessant, maar ook zorgelijk verhaal. Het komt dichtbij. Dat we deze informatie moeten gebruiken, dat weet ik zeker, en zo beginnen we na te denken over de epiloog.”
“Het valt op dat Vellinga optimistisch is over de toekomst”
“Volgens Jan is schaatsen een echte boerensport”
Wessel de Vries werkt sinds zijn afstuderen aan de opleiding Writing for Performance (HKU, 2017) regelmatig als schrijver voor Tryater. Hij schreef o.a. het script voor de familievoorstelling Karlsson fan it dak en de Oerolhit Part-Time Paradise (co-productie met Skoft&Skiep). In 2021 schreef Wessel de avontuurlijke locatievoorstelling Nacht. Naast zijn werk bij Tryater werkt Wessel als schrijver voor o.a. TG De Jonge Honden, KASKO Huis voor Muziektheater, TG In goed gezelschap en Videoland.
“Hoorde je hier twintig jaar geleden de ganzen… dan kwam de winter. Maar die ganzen zijn er nu al in de zomer. Ze blijven”
De toon van de voorstelling Dat componist/slagwerker Sytze Pruiksma de muziek heeft geschreven voor Under Wetter was eigenlijk helemaal niet de bedoeling. “Tatiana had me gevraagd of ik een paar keer wilde meekijken met het script. Ik ben al jaren met de thematiek klimaatverandering bezig. Als een van de initiatiefnemers van Kening fan ‘e Greide en ook met Plant natuurlijk, de plaat en het project van Nynke (Laverman, red.) en mij”, vertelt Sytze. “In de zomer van 2021 heb ik meegelezen en hebben we bij elkaar gezeten. Na de derde keer vroeg Tatiana mij: ‘wat hoor je eigenlijk als je dit zo leest?’ Toen zei ik: blazers! Niet een fanfare, maar wel trombones. Die kunnen zo mooi glijden en tegelijk ook een alarmgeluid maken. Ik vertelde daarnaast dat ik al jaren een hele goede trombonist ken: Brandt Attema. Toen kwam natuurlijk de vraag of ik wellicht iets wilde componeren.”
Kleur en tegenkleur geven Van de twaalf trombonisten die Sytze in eerste instantie in gedachten had, zijn het er zes geworden. Al heel veel en met een machtig geluid. Brandt, geboren in Fryslân, was meteen enthousiast. Hij deelt zijn rol als bandleider met een andere topper op trombonegebied: Sebastiaan Kemner. Sytze: “Met de trombones kunnen we alle scènes kleur en tegenkleur geven. Aan de start heb ik wel zo’n 25 ‘filmische’ stukken geschreven voor zes trombones. Er ontstond een leitmotiv en een aantal spelers kreeg een eigen kleur of thema. Als zij opkomen, begint hun muziek weer.” De trombones bepalen letterlijk en figuurlijk mede de toon van de voorstelling, maar Sytze miste ook wat: “Trombones kunnen niet superhoog of laag. Daarom bedacht ik het harmonium erbij. Ik opperde: Joop moet dat eigenlijk bespelen en dan het liefst terwijl hij in een arrenslee zit. En dat werd ook nog uitgevoerd! Te gek vind ik dat.” Het was ook het idee van Sytze om bij het feest een drummer in te zetten. “De drums heb je nodig bij een waar feest. Ik zei: het zou mooi zijn als die drummer dan op het dak van het ijsgebouwtje staat. En ook dat gerealiseerd!”
De kracht van het collectief De totstandkoming van de voorstelling is duidelijk het resultaat van een intensieve samenwerking. “Iedereen doet iets. Of het nu het spelen, het licht, de dans of het geluid is. Laat je de muziek weg dan zou je het missen, maar dat geldt ook voor de andere aspecten.” Under Wetter is dus de optelsom van vele onderdelen en tegelijkertijd laat het heel uiteenlopende perspectieven zien. “De personages zijn heel verschillend. Qua achtergrond, mening over het heden en visie op de toekomst. Dat is heel herkenbaar, want dat is in het echt ook zo. Maar dat maakt de mens ook kwetsbaar. Je moet een collectief worden. Kijk maar naar vogels: een zwerm spreeuwen is sterk!” Ook de musici vormen een prachtig en krachtig team: “Ze vinden het geweldig om met elkaar te werken. En al helemaal met een professional erbij. Zo’n man als Brandt kan mensen in vijf minuten nog beter maken.”
Van de 25 oorspronkelijke composities zijn er zo’n veertien over. De selectie en de exacte vorm zijn gaandeweg tot stand gekomen: “Elke middag ben ik bij de repetities geweest en de volgende ochtend werkte ik dan weer dingen uit. Als de voorstelling klaar is, is alles bij elkaar gekomen. Dan vertellen we met de combinatie van het spel, de dans, de techniek en de muziek een verhaal. Ik hoop dat het ons lukt daarmee de mensen te raken.”
“De trombones bepalen letterlijk en figuurlijk mede de toon van de voorstelling” “Dan vertellen we met de combinatie van het spel, de dans, de techniek en de muziek een verhaal. Ik hoop dat het ons lukt daarmee de mensen te raken”
Sytze Pruiksma is slagwerker, componist en vogelliefhebber. Zijn eigenzinnige speelstijl kenmerkt zich door grote aandacht voor klankkleur, geïnspireerd op landschappen, natuur en vogels. Na het conservatorium in Amsterdam werkte hij mee aan vele theaterproducties van o.a. Tryater, Peergroup, Via Berlin en Orkater. Sinds 2003 werkt hij als producer en muzikant samen met zangeres Nynke Laverman. In 2018 ging Conference of the Birds in première, een grote locatievoorstelling in het kader van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018.
Een zorgwekkend klimaatrapport verschijnt, de jaarvergadering van de ijsclub wordt voorbereid, Afke tekent een contract om de ijsbaangrond te verkopen.
“Jij durft niet naar de toekomst te kijken, Jasper. Maar voordat je het in de gaten hebt- Zit je er middenin” Dennis Hazebos (Rogier in ’t Hout)
Ivgi&Greben, sinds 2021 het vaste dansgezelschap van Leeuwarden, maakt expressieve, rauwe dansvoorstellingen van internationaal niveau. De Israëlische Uri Ivgi en de in Leeuwarden geboren Johan Greben vertalen maatschappelijke thema’s naar menselijke beelden die je raken. De twee dansmakers en levenspartners nemen de choreografieën voor Under Wetter voor hun rekening.
Johan Greben: “Uri en ik hebben bijna twintig jaar over de wereld gezworven en met internationale gezelschappen gewerkt. Een groot avontuur, maar ook een voortdurend proces van loslaten. Meestal waren we zo’n zes tot acht weken intensief met een groep dansers bezig om een werk in te studeren. Je bouwt een professionele en vaak ook persoonlijke band met ze op, tot het stuk
klaar is. Dan stap je op het vliegtuig en is het ineens voorbij. Op een gegeven moment voelden we dat we iets anders wilden en zijn we gaan nadenken over de toekomst. In 2018 hebben we We Are In Trouble gemaakt voor Leeuwarden- Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa. Heel erg leuk, terug in mijn geboortestad. Die productie was voor ons de trigger om te gaan onderzoeken of er in Friesland draagvlak was voor een vast dansgezelschap. En dat was er!”
Nieuwe mogelijkheden “Het geeft ons tal van nieuwe mogelijkheden. Het fijne van een gezelschap met een vaste groep dansers is dat je samen iets op- en uitbouwt. De dansers leren je stijl, je handschrift kennen en kunnen op die manier zichzelf ook verder ontwikkelen. Het maken van werk is zo’n 50% van wat je doet als choreograaf, maar het doorontwikkelen van je oeuvre is de andere 50%. Na een voorstelling ontvang je feedback. Van elkaar, van critici en van het publiek en die kun je teruggeven aan de dansers en meenemen in het aanscherpen van je werk. Dat kenden we niet en het voelt als een enorme meerwaarde. Bovendien houden we op deze manier ons materiaal dicht bij ons. Dat voelt heel anders dan een werk af te leveren en weer verder te trekken.” “Dat we met een theatergezelschap gaan werken, is voor ons een hele nieuwe stap, dat hebben we nog nooit gedaan. Toen we ons in Leeuwarden gingen vestigen, hebben we natuurlijk met heel veel gezelschappen en instellingen kennisgemaakt, zeker ook met in het achterhoofd de wens om met andere disciplines te gaan samenwerken. We hadden Tryater nog niet ontmoet, toen zij ons al belden: ‘we maken een locatievoorstelling en daar willen we dans bij, zullen we gaan praten?’ Het klikte gelijk, de ideeën en de openheid van regisseur Tatiana Pratley spraken ons enorm aan. We zijn verdergegaan, hebben het geweldige team ontmoet, scriptlezingen bijgewoond, veel gepraat. Deze productie is al twee jaar in voorbereiding en wij stappen halverwege aan boord. Dat is ook opwindend voor ons: normaal waren wij in ons werk vanaf het begin in charge en betrokken bij de muziekkeuze, het toneelbeeld, alles. Dat is een nieuwe manier van werken voor ons en geeft een mooie dynamiek.”
Extra laag “Tatiana had bepaalde scènes in haar hoofd waar ze dans bij wilde. Maar het is natuurlijk niet een toneelstuk met af en toe een dansje. Een choreografie geeft een extra laag aan een voorstelling. Hoe verhouden we ons tot de locatie, hoe maken we de connectie met de aarde, de grond en hoe vertalen we dat naar dans. Het is ontzettend spannend en leuk en we hebben er veel zin in!”
“A tánc számomra egy folytonos kihívás, egy lehetőség és eszköz, mellyel mélyebben, tudatosabban megismerhetem magamat és a testemet. Itt tudok leginkább fejlődni, álarcok nélkül létezni és itt találkozhatok a legtisztábban önmagammal.”
“Dans is een voortdurende uitdaging, een prachtige kans en een ander soort hulpmiddel waarmee ik mezelf en mijn lijf beter kan leren kennen op verschillende niveau’s. Wanneer ik dans kan ik me het meeste ontwikkelen, kan ik mezelf zijn zonder maskers en kan ik mezelf het beste ontmoeten.”
Bettina Jurák, danseres uit Hongarije bij Ivgi&Greben
Uri Ivgi (links) en Johan Greben zijn na een nomadisch, internationaal bestaan als dansmakers neergestreken in Leeuwarden. Ivgi&Greben is het nieuwe dansgezelschap van de stad en maakt de choreografie voor Under Wetter. De zes dansers uit het gezelschap zitten allemaal in de voorstelling.
Arcadia “Is de Friese ijscultuur een smeltende traditie of blijven de Friese ijsbanen een warm kloppend hart van het Friese dorpsleven? De wereld verandert sterk en dus ook het dorp en de wijk. Wat betekenen die veranderingen voor de mienskip en hoe houden we temidden daarvan het verenigings-, dorp- en wijkleven actief? Tijdens Under Wetter worden deze vragen op prangende wijze invoelend gemaakt. Tegelijk met Under Wetter start het grote mienskipsproject IIS van Arcadia. Wij zijn supertrots op deze mooie samenwerking en klappen hard voor Tryater, Ivgi&Greben, Wergea en alle makers van Under Wetter!”
Sjoerd Bootsma, artistiek directeur Arcadia
IIS
Ferbinende mienskipsprojekten yn hiel Fryslân IIS is het mienskipsproject van Arcadia. Naast Under Wetter zijn dat zo’n dertig projecten en het aantal blijft oplopen. Alle IIS-projecten zijn gemaakt door en/of met de mienskip, en dat voel je. De saamhorigheid, de verbondenheid en de Friese taal en cultuur zijn zichtbaar, hoorbaar en voelbaar in de talloze voorstellingen, verhalen en multimediale hoogstandjes. Beleef ze, en maak in honderd dagen kennis met Friese dorpen, steden, wijken en ijsverenigingen.
IIS, ijs dus, is belangrijk voor de Friezen. Zodra het vriest, komen de schaatsen uit het vet en gaat jong en oud het ijs op. De talloze Friese ijsbanen zijn dan ook een symbool van verbinding. Maar tegenwoordig óók een symbool van crisis: de aarde warmt op, het klimaat verandert en de gezellige dorpse ijsbanen worden de laatste winters vaker bevolkt door schapen en spelende kinderen, dan door enthousiaste schaatsers. Wat kunnen we daaraan doen? Wat willen we doorgeven aan de volgende generaties? Of, in mooi Fries: Hoe kinne wy in goede foarâlder wêze? Deze vragen staan centraal bij alle projecten van IIS.
Er zijn exposities, voorstellingen en culturele manifestaties. Bezoekers worden getrakteerd op bijzondere ontmoetingen en waardevolle gesprekken. Friesland bruist, van Bûtenpost tot Aldegea en van Warkum tot Eastermar. IIS is een coproductie van Arcadia en Keunstwurk, met Provincie Fryslân, Prins Bernhard Cultuurfonds en Univé als hoofdpartners.
Tijd om iets nieuws te ontdekken Arcadia barst honderd zomerdagen lang uit haar voegen met lokaal en internationaal moois rondom de vraag ‘In wat voor wereld wil jij wonen?’
Elke dag kun je je onderdompelen in kunst en cultuur, kijk voor het complete programma op www.arcadia.frl/iis
Oerol “Tryater heeft een lange traditie van spelen op Oerol. Ondertussen alweer jaren geleden heeft Tryater echt naam gemaakt met Peer Gynt en sindsdien is zij vaste gast. Ook voor Tatiana Pratley is het niet haar eerste regie op Oerol. Wie Part-Time Paradise heeft gezien zal deze voorstelling niet snel vergeten. Hoe leuk is het dan dat deze eerste grote Tryater-locatievoorstelling onder haar verantwoordelijkheid ook op Oerol staat. Ingenieus is het hoe Tatiana het klimaatvraagstuk behandelt. Niet door te zeggen hoe slecht het gaat of hoe we het allemaal beter moeten doen. Maar door vragen te stellen aan de hand van iets wat ons bindt. De ijsbaan die vroeger in elke stad en elk dorp voor een paar weken in de winter het centrum van de gemeenschap was en nu misschien voor altijd wel een leeg veld met water blijft.”
Siart Smit, algemeen directeur Oerol
Een tijdelijke ideale samenleving op Terschelling Hele generaties zijn opgegroeid met Oerol en nemen hun ervaringen en avonturen op het Waddeneiland Terschelling mee in hun leven. Voor elke individuele bezoeker betekent Oerol iets anders. Wat voor iedereen echter gelijk is, is dat bij het uitvaren van de haven van Harlingen de ‘gewone’ wereld even plaatsmaakt voor een tijdelijke ideale samenleving die het hoofd leeg maakt, de ogen opent en de avontuurlijkheid aanwakkert. Een werkplaats voor een leefbare toekomst waarin van alles mogelijk is, als je je maar openstelt voor hetgeen dat op je pad komt.
Meer Tryater tijdens Oerol Tijdens Oerol 2022 is van Tryater niet alleen Under Wetter te zien, maar ook de installatie Snackgelok. Bij Snackgelok lig je in een levensgroot patatbakje en luister je naar een muzikale compilatie van audiofragmenten waarin mensen vertellen over hun drift om te consumeren en het geluk dat ze daaraan ontlenen. Snackgelok maakt deel uit van It gelok fan Fryslân. Na het langste geluksgedicht ooit in tien dorpen in 2021 zoomen de theatermakers Aukje Schaafsma en Karel Hermans nu in op het consumeren van geluk.
Maak je avond bij Under Wetter in Wergea compleet en kom vooraf eten! Chef-kok Geert-Jan Vaartjes (o.a. Lauswolt, De Librije en nu Oan Tafel en Grand Café JAN! in zijn geboortedorp Wergea) kookt in een speciaal pop-up restaurant een moderne, winterse maaltijd in de lente. Met o.a. ‘blote-billetjes-in-het-gras’, hete bliksem met varkenswangetjes en tafelzuren. Ook aanschuiven aan de lange kapiteinstafel? Boek dan voor € 20 p.p. een diner mee!
Let op: er is beperkt plek.
Prijs exclusief dranken.
Eet je vegetarisch? Dat kun je bij het bestellen aangeven.
Uitgebreider eten voorafgaand aan Under Wetter? Met het managementteam of relaties naar de voorstelling? Dan zijn de twee VIP-diners – ontwikkeld door chef-kok Geert-Jan Vaartjes en zijn brigade – uitermate geschikt.
Arrangement VIP bij JAN!
Ontvangst: tussen 17.00 en 18.00 uur
Locatie: Grand Café JAN!
Te boeken vanaf 2 personen
Diner:een driegangen shared dinner-menu met vooraf een feestelijk aperitief in de buitentuin van JAN! en tijdens het eten een bijpassend drankenarrangement.
Kosten: € 89,50 p.p. (incl. voorstellingsticket)
Arrangement VIP bij Oan Tafel
Ontvangst: tussen 17.00 en 18.00 uur
Locatie: Proeflokaal Oan Tafel
Te boeken voor 2 t/m 6 personen (of volledige zaak: 35)
Diner: een viergangen-verrassingsmenu van top-chefs Geert-Jan Vaartjes en Tom Zwerver met vooraf champagne en tijdens het eten een bijpassend drankenarrangement.
Het is handig om een alternatieve datum te hebben, voor als de voorkeursdatum al is volgeboekt.
Geef bij de definitieve reservering s.v.p. aan of er wensen zijn t.a.v. voorzieningen bij de voorstelling (zoals rolstoelplek of Engelse vertaling) en wat eventuele dieetwensen/allergieën zijn.
Het is belangrijk om de contactgegevens (naam, mailadres en mobiel telefoonnummer) te krijgen van degene die op de dag/avond zelf aanspreekpunt is.
Bij het verplaatsen van een voorstelling door slecht weer, doen wij onze uiterste best het diner mee te verplaatsen.
I.v.m. de beperkte capaciteit van Oan Tafel kan het voorkomen dat wordt uitgeweken naar Grand Café JAN!.
★
★
★
★
★
“It is in prachtige ferbylding fan it wrydske fan it plattelân en de ferbûnes dy’t de minsken dêr mei-inoar fiele.”
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
